Σκοτεινοί δρόμοι

ΤΟ ΠΟΥΛΙ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ

Όλοι τους έχουν φύγει από τη ζωή, αλλά εγώ που είμαι μακριά τους, όποτε περνάω με το αυτοκίνητό μου από την Πειραϊκή, τους θυμάμαι. Και περνάω τακτικά απ’ αυτά τα μέρη. Ίσως από ανάγκη. Μπορεί και από βίτσιο. Είναι σαν να είχα ζήσει μαζί τους χωρίς αυτοί να με βλέπουν. Σάμπως τους ήξερα προσωπικά; Και ναι και όχι. Μήπως τους φαντάστηκα, ξαναζώντας το λυρισμό της γειτονιάς μου; Δεν ξέρω. Μήπως αναφέρω γεγονότα και όχι φαντασίες; Δεν θα έλεγα όχι, έχοντας πάντα κατά νου ότι καμιά φορά κάθε σύμπτωση με ορισμένα πρόσωπα και γεγονότα δεν είναι σύμπτωση.
Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές ο άνθρωπος, εκεί που λέει πως ξέρει τον εαυτό του, εκεί τον πιάνει να κάνει και να σκέφτεται ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που ισχυρίζεται. Γι’ αυτό δεν βάζω το χέρι μου στη φωτιά. Προπάντων, δεν λέω πολλές κουβέντες για τις οποίες μπορεί κάποτε να μετανιώσω. Κάνω λόγο γι’ αυτούς που έζησαν σε μία πολύ δύσκολη περίοδο. Τότε που η φτωχή χώρα μας δέχτηκε κύματα Ελλήνων προσφύγων οι οποίοι αναγκαστικά εγκατέλειψαν τις εστίες τους στη Μικρά Ασία. Κι εκείνοι έφεραν πολιτισμό που μπόλιασε κάποιους εδώ, είτε ήταν με το βασιλιά είτε με τον Βενιζέλο. Έφεραν και κάποιες συνήθειες που προστέθηκαν σε αυτές που υπήρχαν εδώ, αλλά η φτώχεια και η δυστυχία έκανε πολλούς πρόσφυγες να στραφούν στο περιθώριο και στον λεγόμενο υπόκοσμο. Και μην πει κανείς ότι τον υπόκοσμο εκείνης της εποχής δημιούργησαν οι τουρκόσποροι ή η προσφυγική αγέλη, όπως αποκαλούσαν τους πρόσφυγες οι μοναρχικοί και ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ιδιαίτερα τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα, για να τα λέμε όλα. Ο υπόκοσμος προϋπήρχε. Και όσο ήταν φανερός και περιφερόταν στο λιμάνι του Πειραιά, ή όπου αλλού, άλλο τόσο ήταν αόρατος και συχνά υπεράνω πάσης υποψίας, φωλιάζοντας σε επίσημα γραφεία και διαβούλια.